Dudnienia różnicowe i odmienne stany świadomości

Odmienne stany świadomości mogą być wywołane w procesie, na który składają się dudnienia różnicowe (ang. binaural beat) i techniki indukcji psychofizjologicznej. Oba te elementy są składnikami metody Hemi-Sync^®.

Dudnienia różnicowe są czynnikiem pobudzającym układ siatkowaty aktywujący, który interpretuje ten bodziec i reaguje na niego stymulując wzgórze i korę nową. W efekcie zmieniają się stany pobudzenia, skupienia i poziomów świadomości. W ten sposób uzyskuje się szeroki wybór pożytecznych zastosowań, a także otrzymuje wehikuł, który pozwala na wejście w odmienne stany świadomości.

Dudnienia różnicowe i fizjologia mózgu

Dudnienia różnicowe zostały odkryte w 1839 roku przez  Heinricha Wilhelma Dove, lecz ich wartość została doceniona dopiero w drugiej połowie XXw. wraz z poszukiwaniem nowych rozwiązań w technikach medytacji i częściowo medycyny. Efekt ten ściśle związany jest ze zdolnością mózgu do wykrywania różnic fazowych dźwięków docierających do uszu. To właśnie dzięki temu człowiek i wszystkie rozwinięte gatunki są w stanie lokalizować źródło dźwięku.

Jednak częstotliwości przy jakich dudnienia różnicowe mogą być wykrywane przez ludzki mózg muszą być mniejsze niż 1000Hz, a różnica między oboma tonami musi być mniejsza niż 30Hz. W przeciwnym wypadku oba dźwięki słyszane są jako osobne.

Wrażenie słyszenia dudnień różnicowych powstaje kiedy dwa podobne dźwięki podawane są do każdego ucha z osobna np. 500Hz i 520Hz przez słuchawki. Mózg próbuje połączyć te dwa dźwięki produkując wrażenie trzeciego dźwięku, który jest różnicą obu dźwięków. W naszym przykładzie będzie to 20Hz. Postrzegany jest on jako falujący, wibrujący dźwięk – tzw. efekt wibrato.

Za powstawanie tego efektu odpowiedzialne jest jądro oliwkowate górne. Jest on następnie przesyłany do układu siatkowatego i kory nowej, gdzie może być obiektywnie zmierzony za pomocą elekroencefalografu (EEG) w postaci częstotliwościowej odpowiedzi wywołanej (ang. FFR – Frequency Following Respose).

Dzięki opisanym zjawiskom, dudnienia różnicowe przyczyniają się do zmiany stanu świadomości stosownie do pulsacji dudnienia. Zakresy delta (1-4Hz) i theta (4-8Hz) powiązane są ze stanami relaksu, medytacji, kreatywności, integracji sensorycznej i zapadania w sen, alfa (8-12Hz) odpowiada marzeniom i wizualizacjom, zaś beta (16-24Hz) kojarzony jest ze zwiększoną koncentracją, skupieniem uwagi oraz wydajniejszą i skuteczniejszą pamięcią.

Odmienne stany świadomości potrzebują czegoś więcej

Bierne słuchanie dudnień różnicowych może nie wywołać automatycznie odmiennych stanów świadomości. Cały proces wykorzystywany zwykle podczas słuchania włącza określoną ilość procedur, w którym dudnienia różnicowe są tylko jednym z elementów.

Każdy człowiek posiada własną homeostazę, która może opierać się wpływowi dudnień różnicowych. Ta homeostaza jest kontrolowana przez sytuacje życiowe oraz akty woli, zarówno świadome, jak i podświadome. Gotowość, nastawienie i zdolność słuchacza do odprężenia się i skupienia na własnym procesie medytacyjnym może w pewnym stopniu przyczyniać się do podatności na dudnienia różnicowe. Również dobowe rytmy aktywności cechujące się zmianami w pobudzeniu i stanach świadomości mogą wpływać na skuteczność ich oddziaływania.

Z kolei dla wzmocnienia oddziaływania, dudnienia różnicowe maskuje się szumem różowym, łączy z dodatkowymi praktykami takimi jak nucenie, ćwiczenia oddechowe i trening autogenny. Są to skuteczne środki do przerwania homeostazy osób odpornych na efekty, które wywołują dudnienia różnicowe.

Miejsce świadomości

Podczas, gdy współcześni neurologowie zlokalizowali umysł w mózgu i stwierdzili, że świadomość jest wynikiem elektrochemicznej aktywności neurologicznej, nie ma żadnych badań, które w sposób jednoznaczny pokazałyby, że wyższe stany umysłu – intuicja, przeczucia, kreatywność, wyobraźnia, zrozumienie, są zlokalizowane w tkance mózgowej. Niewyjaśnione w sposób medyczny pozostają fenomeny doświadczeń z pogranicza śmierci (ang. NDE – Near Death Experience) czy funkcjonującej świadomości pomimo stanu śpiączki. Wtedy fale mózgowe są praktycznie nieobecne, a mimo to umysł jest aktywny, tak jak w czasie czuwania.

Najnowsze odkrycia fizyki kwantowej być może ułatwią odpowiedź na te pytania. Dowodzą one, że cząstki charakteryzują się inteligencją, a co za tym idzie świadomością, która może istnieć bez materii i kierować jej zachowaniem.

Pomimo tego, że model umysł-ciało nie daje odpowiedzi na wiele zjawisk, takich, jak choćby zdalne postrzeganie (ang. RV – Remote Viewing), to nadal jedynym sposobem pomiaru umysłu jest wykorzystanie elektrycznej aktywności mózgu za mierzy się za pomocą EEG. Jest to pomiar pośredni bazujący na założeniu sprzężenia umysłu-świadomości z ciałem i neurologicznymi strukturami mózgu. Zgodnie przedstawionymi wcześniej  zakresami fal mózgowych można przyjąć, że towarzyszą im określone stany świadomości.

Każdy ze stanów świadomości reprezentowany jest nie przez jedną prostą falę mózgową, a przez środowisko mieszających się ze sobą różnych kształtów fal tworzących efekt pola świadomości. Wynika to z budowy mózgu, który podzielony jest nie tylko w poziomie, ale i w pionie. Poza oczywistym podziałem na półkulę lewą oraz prawą w pionie możemy wyróżnić pień mózgu, móżdżek, wzgórze, układ limbiczny, korę mózgową. Sama kora jest dodatkowo podzielona na kilka części: płat czołowy, płaty skroniowe, płat ciemieniowy i potyliczny. Istotne jest to, że każdy stan świadomości jest połączony z każdym obszarem mózgu. Każdy z nich rezonuje z określoną częstotliwością fal mózgowych, ponieważ każda część wykonuje swoje unikalne zadania.

Dudnienia dudnieniom nierówne

Nie wystarczy połączenie dwóch prostych tonów, aby uzyskać skuteczne dudnienia różnicowe. Proces tworzenia efektywnych dudnień różnicowych polega na zbieraniu informacji zwrotnej od osób, które uzyskują odmienne stany świadomości podczas słuchania takich nagrań. Uzyskanie miarodajnych wyników tą metodą może zająć kilka miesięcy, a nawet lat. Pomiary EEG są tu nieocenioną pomocą, która znacznie skraca ten proces.

W efekcie okazuje się, że pewne kombinacje dźwięków tworzących dudnienia różnicowe są bardziej skuteczne niż inne. Kombinowane dudnienia różnicowe są zdecydowanie skuteczniejsze niż te uzyskane z pojedynczych częstotliwości (fal sinusoidalnych). Efektywne dudnienia różnicowe są unikatowe, ponieważ zaprojektowane są raczej jako złożone wzorce podobne do fal mózgowych, niż proste fale sinusoidalne.

Dudnienia różnicowe jako efekt kombinacji kilku fal o różnych częstotliwościach

Dudnienia różnicowe jako fala sinusoidalna

Kombinowane dudnienia różnicowe są używane w nagraniach Hemi-Sync^® pochodzących z  The Monroe Institute. Mają one znacznie bardziej skomplikowaną strukturę niż te tworzone samodzielnie przy użyciu dostępnego oprogramowania. Wynika to z faktu, że  Hemi-Sync^® jest efektem wielu lat eksperymentów i badań nad wpływem dźwięku na funkcjonowanie ludzkiego mózgu i świadomości.

Jak dudnienia różnicowe wywołują odmienne stany świadomości

Mechanizm zmiany stanu świadomości dzięki pobudzeniu ośrodków słuchowych za pomocą dudnień różnicowych nie jest tak oczywisty i prosty, jak początkowo się wydawało. Wyniki współczesnych badań nie dają wystarczających dowodów na prostą zależność częstotliwościowej odpowiedzi wywołanej (FFR), a zmianą stanu świadomości.

W cały proces zaangażowanych jest wiele elementów. Fale mózgowe i stany świadomości regulowane są przez układ siatkowaty mózgu, stymulujący wzgórze i korę. Układ siatkowaty aktywujący reaguje na oraz interpretuje informacje zarówno z wewnętrznych bodźców, odczuć, poglądów i przekonań jak też z zewnętrznych bodźców zmysłowych poprzez regulowanie stanów pobudzenia, uważnego skupienia oraz poziomów świadomości. To jak wówczas zareaguje cały organizm zarówno fizycznie, jak i mentalnie zależy od tego, w jaki sposób bodźce zostały przetworzone przez formację siatkowatą.

Aby zmieniać świadomość, konieczne jest dostarczenie określonej informacji do układu siatkowatego aktywacyjnego. Dudnienia różnicowe niosą taką informację, która we wzorcu podobnym do przebiegu fal mózgowych obejmuje jakość i cechy określonego stanu świadomości. Kształty tych przebiegów są rozpoznawane przez układ siatkowaty aktywujący jako wzorce fal mózgowych.

Jeśli wewnętrzne bodźce, odczucia, przekonania i poglądy oraz zewnętrzne bodźce zmysłowe nie wywołują konfliktu z tą informacją (np. wewnętrzny, nieświadomy lęk może być jego źródłem), to układ siatkowaty aktywujący zmieni stan świadomości w taki sposób, że będzie on naturalną funkcją utrzymania homeostazy. Dudnienia różnicowe zostaną zasymilowane w ten sposób, ze będą odczuwane jako składowa część trwającej aktywności neuronowej. Układ siatkowaty aktywujący kontroluje środowisko zewnętrzne i wewnętrzne i dopóki nie pojawią się konflikty trwa zestrajanie stanu świadomości ze wzorcem jaki niosą dudnienia różnicowe.

Zmiana stanu świadomości na żądanie

Użycie dudnień różnicowych umożliwia dostęp do wielu korzystnych stanów umysłu i świadomości. Pamiętać należy jednak o tym, że nie jest to środek wyręczający całkowicie człowieka w procesie zmiany stanu świadomości. Stanowi jedynie punkt wyjściowy.

Technika Hemi-Sync^®, która jest połączeniem stymulacji dźwiękowej, jaką wywołują dudnienia różnicowe oraz technik indukcyjnych (kontrolowane oddychanie, progresywna relaksacja, afirmacja, wizualizacja, etc.) znacząco podnosi skuteczność całego procesu. W gestii słuchacza pozostaje zapewnienie sobie sprzyjających warunków środowiskowych oraz odpowiedniego nastawienia nie kolidującego z całym procesem.

Źródło:
Accessing Anomalous States of Consciousness with a Binaural Beat Technology by F. Holmes Atwater – Journal of Scientific Exploration, Vol. 11. No. 3, pp. 263-274, 1997 0892-3310/97